🚀 Hedef: Lighthouse Skoru 100/100 🚀

📋 İçindekiler

1. Next.js Performans Optimizasyonuna Giriş
2. Lighthouse Analizi ve Core Web Vitals
3. Görsel ve Media Optimizasyonu
4. Kod Bölme ve Lazy Loading
5. CSS ve Font Optimizasyonu
6. SSR ve ISR Performans İyileştirmeleri
7. Caching Stratejileri
8. Performans İzleme ve Analiz
9. Gerçek Proje Örneği ve Sonuçlar
10. Sonuç ve Best Practices

🚀 Next.js Performans Optimizasyonuna Giriş

Next.js ile geliştirdiğiniz projede Lighthouse skoru 100 almak sadece bir başarı değil, aynı zamanda kullanıcı deneyimi, SEO ve iş sonuçlarınızı doğrudan etkileyen kritik bir faktördür. Google'ın Core Web Vitals güncellemesi ile performans, arama sonuçlarında sıralama faktörü haline geldi.

⚡ Performance (Performans)

Sayfa yükleme hızı, First Contentful Paint ve Largest Contentful Paint optimizasyonu

♿ Accessibility (Erişilebilirlik)

ARIA etiketleri, kontrast oranları ve klavye navigasyonu optimizasyonu

🔍 SEO

Meta tags, structured data ve semantic HTML optimizasyonu

💯 Best Practices

Modern web standartları, güvenlik ve kod kalitesi iyileştirmeleri

📊 Lighthouse Analizi ve Core Web Vitals

Performans optimizasyonuna başlamadan önce mevcut durumu analiz etmemiz gerekiyor. Core Web Vitals metrikleri Google tarafından kullanıcı deneyimini ölçmek için kullanılan temel göstergelerdir.

Core Web Vitals Metrikleri

LCP (Largest Contentful Paint)

< 2.5s

En büyük içerik elementinin yüklenme süresi

FID (First Input Delay)

< 100ms

İlk kullanıcı etkileşiminin gecikme süresi

CLS (Cumulative Layout Shift)

< 0.1

Sayfa yükleme sırasındaki layout kaymaları

FCP (First Contentful Paint)

< 1.8s

İlk içeriğin ekranda görünme süresi

next.config.js - Performans Optimizasyonları

/** @type {import('next').NextConfig} */
const nextConfig = {
  // Performans optimizasyonları
  swcMinify: true,
  compiler: {
    removeConsole: process.env.NODE_ENV === 'production',
  },
  experimental: {
    optimizeCss: true,
    optimizePackageImports: ['@mui/material', 'lodash', 'date-fns'],
  },
  
  // Görsel optimizasyonu
  images: {
    domains: ['example.com', 'cdn.example.com'],
    formats: ['image/webp', 'image/avif'],
    minimumCacheTTL: 60 * 60 * 24 * 365, // 1 yıl
    deviceSizes: [640, 750, 828, 1080, 1200, 1920, 2048, 3840],
    imageSizes: [16, 32, 48, 64, 96, 128, 256, 384],
  },
  
  // Compression
  compress: true,
  
  // Headers optimizasyonu
  async headers() {
    return [
      {
        source: '/(.*)',
        headers: [
          {
            key: 'X-Frame-Options',
            value: 'DENY',
          },
          {
            key: 'X-Content-Type-Options',
            value: 'nosniff',
          },
          {
            key: 'Referrer-Policy',
            value: 'origin-when-cross-origin',
          },
        ],
      },
      // Static assets için cache headers
      {
        source: '/(.*)\\.(js|css|woff|woff2|eot|ttf|otf)$',
        headers: [
          {
            key: 'Cache-Control',
            value: 'public, max-age=31536000, immutable',
          },
        ],
      },
      // Images için cache headers
      {
        source: '/(.*)\\.(jpg|jpeg|png|gif|webp|avif|ico|svg)$',
        headers: [
          {
            key: 'Cache-Control',
            value: 'public, max-age=31536000, immutable',
          },
        ],
      },
    ]
  },
  
  // Webpack optimizasyonu
  webpack: (config, { isServer, dev }) => {
    if (!dev && !isServer) {
      // Production client-side optimizasyonları
      config.resolve.fallback = {
        fs: false,
        net: false,
        tls: false,
      }
      
      // Tree shaking optimizasyonu
      config.optimization.usedExports = true
      config.optimization.sideEffects = false
    }
    
    return config
  },
}

module.exports = nextConfig
            

🖼️ Görsel ve Media Optimizasyonu

Görseller web sitelerinin büyük kısmını oluşturur. Next.js'in Image bileşeni ile görselleri otomatik optimize edebilir, modern formatlar kullanabilir ve lazy loading uygulayabilirsiniz.

components/OptimizedImage.tsx

import Image from 'next/image' import { useState } from 'react' interface OptimizedImageProps { src: string alt: string width: number height: number priority?: boolean className?: string placeholder?: 'blur' | 'empty' blurDataURL?: string sizes?: string } export default function OptimizedImage({ src, alt, width, height, priority = false, className = '', placeholder = 'blur', blurDataURL, sizes = '(max-width: 768px) 100vw, (max-width: 1200px) 50vw, 33vw' }: OptimizedImageProps) { const [isLoading, setIsLoading] = useState(true) // Shimmer efekti için SVG const shimmer = (w: number, h: number) => ` ` const toBase64 = (str: string) => typeof window === 'undefined' ? Buffer.from(str).toString('base64') : window.btoa(str) return (

setIsLoading(false)} quality={85} // Optimal kalite ayarı />

) } // Kullanım örneği - Hero Section export function HeroSection() { return (

Next.js Performans

) }

Modern Görsel Format Desteği

utils/imageUtils.ts

// WebP ve AVIF desteği kontrolü
export function checkWebPSupport(): Promise {
  return new Promise((resolve) => {
    const webP = new Image()
    webP.onload = webP.onerror = () => {
      resolve(webP.height === 2)
    }
    webP.src = ''
  })
}

export function checkAVIFSupport(): Promise {
  return new Promise((resolve) => {
    const avif = new Image()
    avif.onload = avif.onerror = () => {
      resolve(avif.height === 2)
    }
    avif.src = ''
  })
}

// Responsive image srcset oluştur
export function generateResponsiveSrcSet(imagePath: string, sizes: number[]): string {
  return sizes
    .map(size => `${imagePath}?w=${size}&q=85 ${size}w`)
    .join(', ')
}
            

🚀 Kod Bölme ve Lazy Loading

Next.js otomatik kod bölme yapar, ancak daha detaylı optimizasyonlar yaparak bundle boyutunu minimize edebilir ve sayfa yükleme performansını artırabilirsiniz.

components/LazyComponents.tsx

import { lazy, Suspense } from 'react' import dynamic from 'next/dynamic' // React.lazy ile kod bölme const HeavyChart = lazy(() => import('./HeavyChart')) const DataTable = lazy(() => import('./DataTable')) // Next.js dynamic import (önerilen) const DynamicChart = dynamic(() => import('./HeavyChart'), { loading: () =>

, ssr: false // Client-side'da yükle }) const DynamicModal = dynamic(() => import('./Modal'), { loading: () =>

Modal yükleniyor...

}) // Conditional loading - sadece gerektiğinde yükle const ConditionalComponent = dynamic( () => import('./ConditionalFeature'), { ssr: false } ) export function DashboardPage() { const [showChart, setShowChart] = React.useState(false) const [showModal, setShowModal] = React.useState(false) return (

Dashboard

{/* Temel içerik hemen yüklenir */}

Ana dashboard içeriği

{/* Chart sadece gerektiğinde yüklenir */} {showChart && ( }> )} {/* Modal sadece açıldığında yüklenir */} {showModal && ( setShowModal(false)} /> )}

) } // Skeleton loading component function ChartSkeleton() { return (

) }

🎨 CSS ve Font Optimizasyonu

CSS ve font optimizasyonları sayfa yükleme hızını önemli ölçüde etkileyebilir. Critical CSS, font loading stratejileri ve CSS minimizasyonu ile performansı artırabilirsiniz.

next.config.js - CSS Optimizasyonu

const withBundleAnalyzer = require('@next/bundle-analyzer')({
  enabled: process.env.ANALYZE === 'true',
})

/** @type {import('next').NextConfig} */
const nextConfig = {
  // CSS optimizasyonu
  experimental: {
    optimizeCss: true,
  },
  
  // Font optimizasyonu
  optimizeFonts: true,
  
  webpack: (config, { isServer }) => {
    // CSS ve SCSS optimizasyonu
    if (!isServer) {
      config.resolve.fallback = {
        fs: false,
        net: false,
        tls: false,
      }
    }

    // CSS kritik path optimizasyonu
    config.optimization.splitChunks = {
      chunks: 'all',
      cacheGroups: {
        default: false,
        vendors: false,
        // CSS için ayrı chunk
        styles: {
          name: 'styles',
          type: 'css/mini-extract',
          chunks: 'all',
          enforce: true,
        },
      },
    }

    return config
  },
}

module.exports = withBundleAnalyzer(nextConfig)
            

Font Loading Optimizasyonu

components/FontOptimization.tsx

import { Inter, Roboto_Mono } from 'next/font/google'
import localFont from 'next/font/local'

// Google Fonts optimizasyonu
const inter = Inter({
  subsets: ['latin'],
  display: 'swap', // Font yükleme stratejisi
  preload: true,
  variable: '--font-inter',
})

const robotoMono = Roboto_Mono({
  subsets: ['latin'],
  display: 'swap',
  variable: '--font-roboto-mono',
  weight: ['400', '700'], // Sadece gerekli ağırlıkları yükle
})

// Local font optimizasyonu
const customFont = localFont({
  src: [
    {
      path: '../public/fonts/custom-regular.woff2',
      weight: '400',
      style: 'normal',
    },
    {
      path: '../public/fonts/custom-bold.woff2',
      weight: '700',
      style: 'normal',
    },
  ],
  display: 'swap',
  variable: '--font-custom',
})

// CSS Variables ile font kullanımı
export function OptimizedLayout({ children }: { children: React.ReactNode }) {
  return (
    
      
      {children}
    

  )
}
            

⚡ SSR ve ISR Performans İyileştirmeleri

Server-Side Rendering (SSR) ve Incremental Static Regeneration (ISR) özelliklerini optimize ederek hem SEO'yu hem de performansı artırabilirsiniz.

pages/optimized-page.tsx

import { GetStaticProps, GetStaticPaths, GetServerSideProps } from 'next' import { unstable_cache } from 'next/cache' // ISR ile statik sayfa oluşturma export default function OptimizedPage({ data, timestamp }: PageProps) { return (

Optimize Edilmiş Sayfa

Son güncelleme: {new Date(timestamp).toLocaleString()}

{data.content}

) } // ISR - Her 60 saniyede bir yeniden oluştur export const getStaticProps: GetStaticProps = async (context) => { try { // Cache'li data fetching const data = await getCachedData() return { props: { data, timestamp: Date.now(), }, revalidate: 60, // 60 saniye ISR } } catch (error) { return { notFound: true, } } } // Cache wrapper function const getCachedData = unstable_cache( async () => { // Expensive data operation const response = await fetch('https://api.example.com/data') if (!response.ok) throw new Error('Failed to fetch data') return response.json() }, ['page-data'], // Cache key { revalidate: 300, // 5 dakika cache tags: ['page-data'], // Cache tag for invalidation } ) // Dynamic pages için optimized paths export const getStaticPaths: GetStaticPaths = async () => { // Sadece popüler sayfaları pre-generate et const popularPaths = await getPopularPaths() return { paths: popularPaths.map((slug) => ({ params: { slug }, })), fallback: 'blocking', // Diğer sayfalar on-demand generate } } // Server-side rendering optimizasyonu export const getServerSideProps: GetServerSideProps = async (context) => { const { req, res } = context // Cache headers res.setHeader( 'Cache-Control', 'public, s-maxage=60, stale-while-revalidate=300' ) // User-agent based optimization const isMobile = req.headers['user-agent']?.includes('Mobile') try { const data = await fetchDataWithTimeout(5000) // 5s timeout return { props: { data, isMobile, }, } } catch (error) { return { notFound: true, } } } // Timeout wrapper async function fetchDataWithTimeout(timeout: number) { const controller = new AbortController() const timeoutId = setTimeout(() => controller.abort(), timeout) try { const response = await fetch('https://api.example.com/data', { signal: controller.signal, }) clearTimeout(timeoutId) return response.json() } catch (error) { clearTimeout(timeoutId) throw error } }

🗄️ Caching Stratejileri

Etkili caching stratejileri ile tekrarlı istekleri minimize ederek performansı önemli ölçüde artırabilirsiniz.

Önce: Caching Yok

3.2s

Her istek backend'e gidiyor

Sonra: Optimize Cache

0.8s

%75 daha hızlı yükleme

utils/cacheStrategies.ts

// Redis cache implementation
import Redis from 'ioredis'

const redis = new Redis(process.env.REDIS_URL)

export class CacheManager {
  private static instance: CacheManager
  private redis: Redis

  constructor() {
    this.redis = redis
  }

  static getInstance() {
    if (!CacheManager.instance) {
      CacheManager.instance = new CacheManager()
    }
    return CacheManager.instance
  }

  // Cache with TTL
  async set(key: string, value: any, ttl: number = 3600): Promise {
    await this.redis.setex(key, ttl, JSON.stringify(value))
  }

  // Get from cache
  async get(key: string): Promise {
    const value = await this.redis.get(key)
    return value ? JSON.parse(value) : null
  }

  // Cache with refresh strategy
  async getOrSet(
    key: string,
    fetchFunction: () => Promise,
    ttl: number = 3600
  ): Promise {
    const cached = await this.get(key)
    
    if (cached) {
      // Background refresh for stale data
      if (Math.random() < 0.1) { // 10% chance
        this.refreshInBackground(key, fetchFunction, ttl)
      }
      return cached
    }

    const fresh = await fetchFunction()
    await this.set(key, fresh, ttl)
    return fresh
  }

  private async refreshInBackground(
    key: string,
    fetchFunction: () => Promise,
    ttl: number
  ) {
    try {
      const fresh = await fetchFunction()
      await this.set(key, fresh, ttl)
    } catch (error) {
      console.error('Background refresh failed:', error)
    }
  }

  // Invalidate cache
  async invalidate(pattern: string): Promise {
    const keys = await this.redis.keys(pattern)
    if (keys.length > 0) {
      await this.redis.del(...keys)
    }
  }
}

// SWR (Stale While Revalidate) strategy
export function useCachedSWR(
  key: string,
  fetcher: () => Promise,
  options = { revalidateOnFocus: false, refreshInterval: 300000 }
) {
  return useSWR(key, fetcher, options)
}
            

📈 Performans İzleme ve Analiz

Performans optimizasyonlarının etkisini ölçmek ve sürekli iyileştirme yapmak için kapsamlı izleme sistemi kurmak kritik önemdedir.

utils/performanceMonitoring.ts

// Web Vitals izleme
export function reportWebVitals(metric: any) {
  // Google Analytics 4 entegrasyonu
  if (window.gtag) {
    window.gtag('event', metric.name, {
      custom_parameter_1: Math.round(metric.value),
      custom_parameter_2: metric.id,
      custom_parameter_3: metric.name,
    })
  }

  // Console logging (development)
  if (process.env.NODE_ENV === 'development') {
    console.log('Web Vital:', metric)
  }

  // Custom analytics endpoint
  fetch('/api/analytics/web-vitals', {
    method: 'POST',
    headers: { 'Content-Type': 'application/json' },
    body: JSON.stringify({
      name: metric.name,
      value: metric.value,
      id: metric.id,
      url: window.location.pathname,
      timestamp: Date.now(),
    }),
  }).catch(console.error)
}

// Performance Observer
export function initPerformanceObserver() {
  if (typeof window === 'undefined') return

  // LCP observer
  new PerformanceObserver((entryList) => {
    const entries = entryList.getEntries()
    const lastEntry = entries[entries.length - 1]
    console.log('LCP:', lastEntry.startTime)
  }).observe({ type: 'largest-contentful-paint', buffered: true })

  // FID observer
  new PerformanceObserver((entryList) => {
    entryList.getEntries().forEach((entry) => {
      console.log('FID:', entry.processingStart - entry.startTime)
    })
  }).observe({ type: 'first-input', buffered: true })

  // CLS observer
  let clsValue = 0
  new PerformanceObserver((entryList) => {
    entryList.getEntries().forEach((entry: any) => {
      if (!entry.hadRecentInput) {
        clsValue += entry.value
        console.log('CLS:', clsValue)
      }
    })
  }).observe({ type: 'layout-shift', buffered: true })
}
            

📊 Gerçek Proje Örneği ve Sonuçlar

Bir e-ticaret sitesinde uyguladığımız optimizasyonların sonuçlarını paylaşıyoruz. Bu case study, hangi optimizasyonların en etkili olduğunu gösteriyor.

🎯 Optimizasyon Sonuçları

Lighthouse Performance

45 → 98

First Contentful Paint

3.2s → 1.1s

Largest Contentful Paint

4.8s → 2.1s

Cumulative Layout Shift

0.25 → 0.05

Optimizasyon Adımları ve Etkileri

🖼️ Image Optimization

Etki: %40 performans artışı

WebP formatı, responsive images ve lazy loading

📦 Code Splitting

Etki: %25 performans artışı

Dynamic imports ve component lazy loading

🗄️ Caching Strategy

Etki: %35 performans artışı

ISR, Redis cache ve CDN optimizasyonu

🎨 CSS Optimization

Etki: %15 performans artışı

Critical CSS ve font loading optimization

🎯 Sonuç ve Best Practices

Next.js ile Lighthouse skoru 100 almak sistematik bir yaklaşım gerektirir. Bu rehberde öğrendiklerinizi uygulayarak projelerinizde dramatik performans iyileştirmeleri elde edebilirsiniz.

💡 Önemli Hatırlatmalar

Performans optimizasyonu sürekli bir süreçtir
Her değişiklikten sonra Lighthouse testleri yapın
Gerçek kullanıcı verilerini de takip edin
Core Web Vitals metriklerine odaklanın
Mobile-first yaklaşımı benimseyin

🚀 Sonraki Adımlar

Monitoring Kurun: Web Vitals ve performans metriklerini sürekli izleyin
A/B Testing: Optimizasyonların gerçek etkisini ölçün
Progressive Web App: PWA özelliklerini ekleyerek daha da hızlandırın
Edge Computing: Vercel Edge Functions veya Cloudflare Workers kullanın
Sürekli İyileştirme: Yeni Next.js özelliklerini takip edin

Core Web Vitals Next.js Docs